ਆਇਆ ਤੀਆਂ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ…
ਸਾਉਣ ਦਾ ਮੌਸਮ ਇੱਕ ਅਜੀਬ ਜਿਹੀ ਮਸਤੀ ਅਤੇ ਉਮੰਗ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਹਰਿਆਲੀ ਦੀ ਜੋ ਚਾਦਰ ਜਿਹੀ ਖਿੱਲਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਸਭ ਦਾ ਮਨ ਝੂਮ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਅਜਿਹੇ ਹੀ ਸਾਉਣ ਦੇ ਸੁਹਾਵਣੇ ਮੌਸਮ ’ਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ‘ਤੀਆਂ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ’ ਸਾਉਣ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸ਼ੁੱਕਲ ਪਕਸ਼ ਨੂੰ ਤ੍ਰਤੀਆ ਨੂੰ ‘ਸਾਉਣੀ ਤੀਜ’ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਉੱਤਰ ਭਾਰਤ ’ਚ ਇਹ ‘ਹਰਿਆਲੀ ਤੀਜ’ ਦੇ ਨਾਂਅ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ
ਸਾਉਣੀ ਦੀਆਂ ਤੀਆਂ ’ਚ ਮਹਿਲਾਵਾਂ ਵ੍ਰਤ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ ਇਹ ਵ੍ਰਤ ਨੂੰ ਅਣਵਿਆਹੀਆਂ ਕੰਨਿਆਵਾਂ ਯੋਗ ਵਰ ਪਾਉਣ ਲਈ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਵਿਆਹਕ ਔਰਤਾਂ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੇ ਸੁੱਖ ਦੀ ਚਾਹਤ ਲਈ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ’ਚ ਇਸ ਨੂੰ ‘ਕਾਜਲੀ ਤੀਜ’ ਦੇ ਨਾਂਅ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਇਸ ਨੂੰ ‘ਹਰਿਆਲੀ ਤੀਆਂ’ ਹੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਇਸ ਸਮੇਂ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦੀ ਇਸ ਛਟਾ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਮਨ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਜਗ੍ਹਾ-ਜਗ੍ਹਾ ਝੂਲੇ ਲੱਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਨੌਜਵਾਨ ਲੜਕੀਆਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਗੀਤ ਗਾ-ਗਾ ਕੇ ਝੂਲੇ ਝੂਲਦੀਆਂ ਹਨ
ਤੀਆਂ ’ਤੇ ਮਹਿੰਦੀ ਲਾਉਣ, ਹਰੀਆਂ ਚੂੜੀਆਂ ਪਹਿਨਣ, ਝੂਲਾ ਝੂਲਣ ਅਤੇ ਲੋਕ ਗੀਤ ਗਾਉਣ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ ਤੀਆਂ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਸਥਾਨਾਂ ’ਤੇ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ’ਤੇ, ਘਰ ਦੀ ਛੱਤ ਦੇ ਕੜਿਆਂ ਅਤੇ ਬਰਾਮਦੇ ਦੇ ਕੜਿਆਂ ’ਚ ਝੁੂਲੇ ਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ’ਚ ‘ਪੀਘਾਂ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਇਨ੍ਹਾਂ ’ਤੇ (ਮੁਟਿਆਰਾਂ) ਲੜਕੀਆਂ ਝੂਲਾ ਝੂਲਦੀਆਂ ਹਨ ਹਰਿਆਲੀ ਤੀਆਂ ਦੇ ਦਿਨ ਕਈ ਥਾਵਾਂ ’ਤੇ ਮੇਲੇ ਵੀ ਲਗਦੇ ਹਨ
ਤਪਦੀ ਗਰਮੀ ਨਾਲ ਰਿਮਝਿਮ ਫੁਹਾਰੇ ਰਾਹਤ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਹਰਿਆਲੀ ਛਾ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੇਕਰ ਤੀਜ ਦੇ ਦਿਨ ਬਾਰਸ਼ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਦਿਨ ਹੋਰ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਮਾਨਸੂਨ ਆਉਣ ’ਤੇ ਮੋਰ ਨੱਚ ਕੇ ਖੁਸ਼ੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਔਰਤਾਂ ਵੀ ਬਾਰਸ਼ ’ਚ ਝੂਲੇ ਝੂਲਦੀਆਂ ਹਨ, ਲੋਕ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਲੰਬੀ ਹੇਕ, ਗਿੱਧਾ ਅਤੇ ਹਾਸੇ-ਖੇੜਿਆਂ ਨਾਲ ਸਾਰਾ ਵਾਤਾਵਰਨ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਭਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
ਤੀਆਂ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਅਸਲ ’ਚ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸੱਚੀ ਖੁਸ਼ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਇਸ ਦਿਨ ਉਹ ਰੰਗ-ਬਿਰੰਗੇ ਕੱਪੜੇ ਅਤੇ ਗਹਿਣੇ ਪਹਿਨ ਦੁਲਹਣ ਵਾਂਗ ਸਜੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਤਾਂ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ ਦੀ ਚਾਹ ’ਚ ਬਿਊਟੀ-ਪਾਰਲਰ ਜਾਣਾ ਇੱਕ ਆਮ ਗੱਲ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਨਵ-ਵਿਆਹੀ ਇਸ ਦਿਨ ਆਪਣੇ ਸ਼ਾਦੀ ਦੇ ਜੋੜੇ ਨੂੰ ਵੀ ਚਾਅ ਨਾਲ ਪਹਿਨਦੀ ਹੈ ਵੈਸੇ ਤੀਆਂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਰੰਗ ਗੁਲਾਬੀ, ਲਾਲ ਅਤੇ ਹਰਾ ਹਨ ਤੀਆਂ ’ਤੇ ਹੱਥ-ਪੈਰਾਂ ’ਤੇ ਮਹਿੰਦੀ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰ ਲਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ
ਸੰਬੰਧਿਤ ਲੇਖ:
ਤੀਆਂ ਦੇ ਦਿਨ ਖਾਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਪਕਵਾਨ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਮਿਠਾਈਆਂ ’ਚ ਘੇਵਰ, ਫਿਰਨੀ ਅਤੇ ਗੁਝੀਆ ਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਹੈ ਜਿਸ ਬੇਟੀ ਦੀ ਨਵੀਂ ਸ਼ਾਦੀ ਹੋਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਮਾਇਕੇ ਵਾਲੇ ਗੁਝੀਆ, ਘੇਵਰ ਅਤੇ ਸਿੰਧਾਰਾ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ
ਤੀਆਂ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੂਬਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਨੇਪਾਲ ’ਚ ਵੀ ਬੜੇ ਚਾਅ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪੰਜਾਬ, ਹਰਿਆਣਾ, ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ, ਗੁਜਰਾਤ, ਰਾਜਸਥਾਨ ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਸੂਬਿਆਂ ’ਚ ਤੀਆਂ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਆਪਣੀ-ਆਪਣੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ, ਤਰੀਕਿਆਂ ਅਤੇ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
ਇਸ ਮੌਕੇ ਲੜਕੀਆਂ ਹੱਥਾਂ ’ਚ ਮਹਿੰਦੀ ਰਚਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤੀਆਂ ਦੇ ਗੀਤ, ਹੱਥਾਂ ’ਚ ਮਹਿੰਦੀ ਲਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਸਾਰਾ ਵਾਤਾਵਰਨ ਸੋਲ੍ਹਾਂ ਸਿੰਗਾਰ ਨਾਲ ਮਹਿਕ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਇਸ ਮੌਕੇ ’ਤੇ ਪੈਰਾਂ ’ਚ ਆਲਤਾ ਲਾਉਣ ਦੀ ਵੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ ਇਸ ਨੂੰ ‘ਸੁਹਾਗ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ’ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਰਾਜਸਥਾਨ ’ਚ ਹੱਥਾਂ ਅਤੇ ਪੈਰਾਂ ’ਚ ਵੀ ਵਿਆਹੁਤਾ ਮਹਿੰਦੀ ਰਚਾਉਂਦੀ ਹੈ ਰਾਜਸਥਾਨੀ ਵਿਆਹੁਤਾ ਦੂਰ ਦੇਸ਼ ਗਏ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੇ ਤੀਆਂ ’ਤੇ ਆਉਣ ਦੀ ਕਾਮਨਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਹ ਕਾਮਨਾ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕਗੀਤਾਂ ’ਚ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ
ਪੂਰਬੀ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ’ਚ ਵੀ, ਜੇਕਰ ਕੰਨਿਆ ਸਹੁਰਾ ਘਰ ’ਚ ਹੈ, ਤਾਂ ਮਾਇਕੇ ਜੇਕਰ ਮਾਇਕੇ ’ਚ ਹਨ, ਤਾਂ ਸਹੁਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਮਠਿਆਈਆਂ, ਕੱਪੜੇ ਆਦਿ ਭੇਜਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ ਇਸ ਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ’ਚ ‘ਤੀਆਂ ਦੀ ਭੇਂਟ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਰਾਜਸਥਾਨ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਪੂਰਬੀ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਨਵ-ਵਿਆਹੁਤਾ ਲੜਕੀ ਨੂੰ ਸਾਉਣ ’ਚ ਸਹੁਰਿਆਂ ਤੋਂ ਮਾਇਕੇ ਬੁਲਾ ਲੈਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ ਸਾਰੀਆਂ ਵਿਆਹੀਆਂ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਬਣ-ਠਣ ਕੇ ਸਰੋਵਰ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਤੀਆਂ ਦਾ ਉਤਸਵ ਮਨਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਝੂਲਾ ਝੂਲਦੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਕਜਲੀ ਦੇ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ
