ਸੁਬ੍ਹਾ-ਸਵੇਰੇ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਸਮੇਂ ਚਿੜੀਆਂ ਦੀ ਚਹਿਚਹਾਟ ਭਲਾ ਕਿਸ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਪਰ ਅੱਜ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਦੌਰ ’ਚ ਅਜਿਹੇ ਨਜ਼ਾਰੇ ਘੱਟ ਹੀ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਕੁਦਰਤ ਪ੍ਰੇਮੀ ਤਾਂ ਫਿਰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਯਤਨ ਕਰਕੇ ਅਲੋਪ ਹੁੰਦੇ ਪਸ਼ੂ-ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਦਾ ਜ਼ਿੰਮਾ ਉਠਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਆਧੁਨਿਕ ਮਨੁੱਖ ਤਾਂ ਮੋਬਾਇਲ ਆਦਿ ’ਚ ਹੀ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਦਾ ਅਨੰਦ ਲੈ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਜਿਹੀਆਂ ਹੀ ਚਿੜੀਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਹੈ ਗੌਰੈਆ, ਜੋ ਅੱਜ ਅਲੋਪ ਹੋਣ ਦੀ ਕਗਾਰ ਹੈ ਗੌਰੈਆ ਧਰਤੀ ’ਤੇ ਪਾਈ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਪੰਛੀ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ’ਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। (world-sparrow-day)
ਗੌਰੈਆ ਦੀ ਅਲੋਪ ਹੁੰਦੀ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਅਤੇ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਆਬਾਦੀ ਬੇਹੱਦ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ ਹਰ ਸਾਲ 20 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਨੇਚਰ ਫਾਰਐਵਰ ਸੁਸਾਇਟੀ (ਭਾਰਤ) ਅਤੇ ਈਕੋ-ਸਿਮ ਐਕਸ਼ਨ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ (ਫਰਾਂਸ) ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ਵ ਗੌਰੈਆ ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨਾਸਿਕ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਮੁਹੰਮਦ ਦਿਲਾਵਰ ਨੇ ਨੇਚਰ ਫਾਰਐਵਰ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਕੇ ਕੀਤੀ ਸੀ ਨੇਚਰ ਫਾਰਐਵਰ ਸੁਸਾਇਟੀ ਨੇ ਹਰ ਸਾਲ 20 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਗੌਰੈਆ ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸਾਲ 2010 ’ਚ ਇਹ ਦਿਨ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। (world-sparrow-day)
ਵਿਸ਼ਵ ਗੌਰੈਆ ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਗੌਰੈਆ ਪੰਛੀ ਦੀ ਅਲੋਪ ਹੁੰਦੀ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣਾ ਹੈ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਅੰਨ੍ਹੇਵਾਹ ਹੁੰਦੀ ਕਟਾਈ, ਆਧੁਨਿਕ ਸ਼ਹਿਰੀਕਰਨ ਅਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧ ਰਹੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨਾਲ ਗੌਰੈਆ ਪੰਛੀ ਅਲੋਪ ਹੋਣ ਦੀ ਕਗਾਰ ’ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਇੱਕ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਗੌਰੈਆ ਦੀ ਚੀਂ-ਚੀਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਨਾਲ ਹੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਨੀਂਦ ਖੁੱਲ੍ਹਿਆ ਕਰਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਹੁਣ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਪੰਛੀ ਹੈ ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਨੇੜੇ-ਤੇੜੇ ਰਹਿਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਗੌਰੈਆ ਪੰਛੀ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ’ਚ ਲਗਾਤਾਰ ਕਮੀ ਇੱਕ ਚਿਤਾਵਨੀ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਅਤੇ ਰੈਡੀਏਸ਼ਨ ਕੁਦਰਤ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਉੱਪਰ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਵੱਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। world-sparrow-day()
Table of Contents
ਗੌਰੈਆ ਬਾਰੇ ਰੌਚਕ ਜਾਣਕਾਰੀ | world-sparrow-day
ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਨਰ ਅਤੇ ਮਾਦਾ ਗੌਰੈਆ ’ਚ ਮੁੱਖ ਅੰਤਰ ਜਾਣਦੇ ਹੋ? ਮਾਦਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਧਾਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਭੂਰੀ ਪਿੱਠ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂਕਿ ਨਰ ਦੀ ਕਾਲੀ ਬਿਬ ਦੇ ਨਾਲ ਲਾਲ ਰੰਗ ਦੀ ਪਿੱਠ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਨਾਲ ਹੀ, ਨਰ ਗੌਰੈਆ ਮਾਦਾ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਵੱਡਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
- ਗੌਰੈਆ ਝੁੰਡ ਦੇ ਰੂਪ ’ਚ ਜਾਣੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਾਲੋਨੀਆਂ ’ਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
- ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਤਰਾ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਤੇਜ਼ ਗਤੀ ਨਾਲ ਉੱਡ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
- ਗੌਰੈਆ ਸੁਭਾਅ ਤੋਂ ਘੁਮੱਕੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਉਹ ਸੁਰੱਖਿਆਤਮਕ ਹੈ ਤੇ ਆਪਣੇ ਆਲ੍ਹਣੇ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
- ਨਰ ਗੌਰੈਆ ਹੈ ਆਪਣੀ ਮਾਦਾ ਗੌਰੈਆ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਲ੍ਹਣੇ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਦੇ ਹਨ।
- ਘਰੇਲੂ ਗੌਰੈਆ, ਗੌਰੈਆ ਪਰਿਵਾਰ ਪਾਸਰਿਡੇ ਦਾ ਇੱਕ ਪੰਛੀ ਹੈ।
- ਘਰੇਲੂ ਗੌਰੈਆ ਸ਼ਹਿਰੀ ਜਾਂ ਪੇਂਡੂ ਮਾਹੌਲ ’ਚ ਰਹਿ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ।
- ਉਹ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨਿਵਾਸਾਂ ਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ’ਚ ਪਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਨਾ ਕਿ ਜੰਗਲਾਂ, ਰੇਗਿਸਤਾਨਾਂ ਅਤੇ ਘਾਹ ਦੇ ਮੈਦਾਨਾਂ ’ਚ।
- ਜੰਗਲੀ ਗੌਰੈਆ ਦੀ ਔਸਤ ਜੀਵਨ ਮਿਆਦ 10 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ’ਤੇ 4 ਤੋਂ 5 ਸਾਲ ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੈ।
- ਘਰੇਲੂ ਗੌਰੈਆ ਦੀ ਉੱਡਾਣ ਸਿੱਧੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ’ਚ ਲਗਾਤਾਰ ਫੜਫੜਾਉਣਾ ਤੇ ਗਲਾਈਡਿੰਗ ਦਾ ਕੋਈ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਔਸਤਨ 45.5 ਕਿਮੀ. ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟਾ ਤੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸੈਕਿੰਡ ਲਗਭਗ 15 ਖੰਭਾਂ ਦੀ ਧੜਕਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਏਦਾਂ ਬਚਾਈਏ ਗੌਰੈਆ ਨੂੰ | world-sparrow-day
- ਗੌਰੈਆ ਤੁਹਾਡੇ ਘਰ ’ਚ ਆਲ੍ਹਣਾ ਬਣਾਵੇ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਹਟਾਓ ਨਾ।
- ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਵਿਹੜੇ, ਖਿੜਕੀ, ਬਾਹਰੀ ਕੰਧਾਂ ’ਤੇ ਦਾਣਾ-ਪਾਣੀ ਰੱਖੋ।
- ਗਰਮੀਆਂ ’ਚ ਗੌਰੈਆ ਲਈ ਪਾਣੀ ਰੱਖੋ।
- ਜੇਕਰ ਘਰ ’ਚ ਗੌਰੈਆ ਆ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਪੱਖਾ ਆਦਿ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿਓ।
- ਬੂਟਾਂ ਦੇ ਡੱਬੇ, ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਬੋਤਲਾਂ ਤੇ ਮਟਕੀ ਨੂੰ ਟੰਗੋ, ਜਿਸ ’ਚ ਉਹ ਆਲ੍ਹਣਾ ਬਣਾ ਸਕਣ।
- ਬਾਜਾਰੋਂ ਬਨਾਵਟੀ ਆਲ੍ਹਣੇ ਲਿਆ ਕੇ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹੋ।
- ਘਰਾਂ ’ਚ ਝੋਨੇ, ਬਾਜਰੇ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਲਟਕਾ ਕੇ ਰੱਖੋ।
- ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰੁੱਖ ਲਾਓ, ਤਾਂ ਕਿ ਪੰਛੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿਣ।
- ਪਤੰਗ ਉਡਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਨਾਈਲਾਨ ਜਾਂ ਚੀਨੀ ਡੋਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾ ਕਰੋ, ਤਾਂ ਕਿ ਗੌਰੈਆ ਜਾਂ ਹੋਰ ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਸੱਟ ਨਾ ਲੱਗੇ।
- ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰੋ, ਤਾਂ ਕਿ ਗਰਮੀ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਨਾ ਹੋਵੇ।
